Veel fotografen lopen er vroeg of laat tegen aan: sensordust, oftewel: stof op de camerasensor. Maar hoe weet je nou of er stof op de sensor van je digitale camera zit?

Stof op de sensor

Vaak is stof op een uiteindelijke foto nog niet eens zo gemakkelijk te herkennen. Het zal vaak het eerste opvallen in grote egale vlakken aan de rand van je foto. Vaak is het te zien als een vreemd stipje in een blauwe lucht. Het kan zijn dat er een vogel langs vloog, maar als op meerdere foto’s op dezelfde plek zo’n vlekje (vaak een rondje) te zien is, zou er wel eens sprake kunnen zijn van stof op de sensor. Wil je het zeker weten, voer dan op eenvoudige wijze onderstaande stappen uit. Het is bovendien nog geheel veilig ook aangezien de lens gewoon op de body blijft zitten en de camera niet geopend hoeft te worden.

1. stel de ISO waarde van je camera in op automatisch (met een zo groot mogelijk bereik)
2. Zet de camera op het M programma
3. gebruik belichtingscompensatie (meestal het +/- knopje op je camera) om de belichting één volle stop over te belichten (+1)
4. Stel je diafragma op de kleinst mogelijke lensopening (bijvoorbeeld f/16, f/22 of f/32)
5. zet de sluitertijd op 3 seconden
6. schakel autofocus uit (in tegenstelling tot wat je misschien verwacht gaan we helemaal geen scherpe foto maken)
7. zoek een wit oppervlak (bijvoorbeeld een kale muur) in een normaal verlichte ruimte en ga daar ongeveer een halve meter bij vandaan staan
8. maak een foto van de muur, en maak tijdens het maken van de foto (3 seconden) draaiende bewegingen, zodanig dat alleen muur in de zoeker zichtbaar blijft (echt rondjesdraaien, niet je camera stilhouden).

 

That’s it, voor het maken van de foto althans. Je kan al op het LCD scherm van je camera controleren of er stof zichtbaar is maar daarvoor zal je bijna altijd in moeten zoomen, en de hele foto moeten beoordelen. Het kan wel, maar makkelijker is het om de foto op een computerscherm te bekijken. En ook dan is het soms pas zichtbaar als je inzoomt op een deel van de foto en dan als het ware door de foto gaat scrollen.

Pas op: als je ziet dat er stof op de sensor zit, en je weet niet goed hoe je dat kan verwijderen, overweeg dit dan door een vakman bij een fotospeciaalzaak te laten doen. De sensor is een zeer gevoelig (en zeer kostbaar) onderdeel van je camera. Alleen als je heel goed weet wat je doet, adviseer ik je dit zelf te regelen.

Hieronder vind je een paar voorbeelden van testopnames die ik zelf gemaakt heb om te controleren of er stof op de sensor zat. Daarbij ben ik overigens niet eens in alle gevallen overgegaan tot het schoonmaken van de sensor. De voorbeelden tonen steeds om en om de complete foto, en een detail. Zo is ook goed te zien dat controleren op het LCD scherm van je camera wel kan, maar dan alleen door in te zoomen.

Omwille van de bestandsomvang zijn alle afbeeldingen uiteraard verkleind. Klik desgewenst op een foto voor een bescheiden vergroting.

Voorbeelden:

De stofdeeltjes waren vooral zichtbaar op het linkerdeel van de foto.

De stofdeeltjes waren vooral zichtbaar op het rechterdeel van de foto.

De stofdeeltjes waren vooral zichtbaar op het linkerdeel van de foto.

De stofdeeltjes waren vooral zichtbaar op het linkerdeel van de foto.

Tot slot

Voor stof op de sensor geldt: voorkomen is beter dan genezen. Verwissel dan ook bij voorkeur geen lenzen in stoffige omstandigheden; als je niet direct een objectief monteert, doe dan de beschermdop op de body; reinig je camera en objectief regelmatig zodat stof dat daarop achtergebleven is (aan de buitenkant) niet in de body kan belanden als je een objectief verwisselt; gebruik de functie “stof verwijderen” van je camera. Verwacht van dat laatste geen wonderen, maar het helpt wel degelijk om er voor te zorgen dat stofdeeltjes die losjes op de sensor liggen daar weer vanaf kunnen gaan.